Sposoby obróbki drewna – dłutowanie ręczne

Dłutowanie to wykonywanie w drewnie różnego rodzaju wcięć. Te wcięcia tworzone są po to aby uzyskać gniazda, czopy, widlice, wypusty lub inne kształty połączeniowe. Jeżeli posługujemy się dłutem bez użycia młotka, mówimy o dłubaniu, a nie dłutowaniu.

Typowe dłuto składa się z brzeszczotu wykonanego ze stali oraz drewnianego trzonka. W zależności od tego jak skonstruowane są dłuta rozróżniamy dłuta płaskie z prostymi lub ściętymi powierzchniami, dłuta gniazdowe i grzbietaki, a także dłuta żłobaki, które krawędź tnącą mają zaokrągloną. Kąt ostrza wszystkiego rodzaju dłut wynosi trzydzieści stopni. Ich szerokość natomiast jest uzależniona od jego rodzaju. Może to być od trzech do pięćdziesięciu milimetrów.

Aby dłuta były dobrze przygotowane do pracy należy je wpierw zaostrzyć, potem wygładzić osełką tak samo jak w przypadku ostrzenia strugów.

Praca dłutami wymaga umiejętnego łączenia dłutowania z dłubaniem. Dłubanie zawsze stosowane jest pod koniec obróbki, gdy formuje się ostateczny kształt i wymiar elementu.

Podczas dłubania dłuto powinno być szczególnie ostre, aby ułatwić nam pracę.

Kawałek materiału, który poddawać będziemy dłutowaniu, należy wpierw bardzo dobrze przymocować do stołu warsztatowego, aby ewentualne jego ruchy nie utrudniał nam pracy lub nie spowodowały niebezpiecznego omsknięcia dłuta. Pamiętać należy także o tym że dłuto przesuwamy zawsze w kierunku wznoszących się włókien. Kolejna praktyczna uwaga dotyczy wiór. W pierwszej fazie obrabiania ich grubość nie powinna przekraczać dwóch, trzech milimetrów, dopiero później grubość wióra zwiększa się do pięciu milimetrów.

Kiedy dłutujemy głębokie gniazda nie wskazane jest zbyt silne opieranie brzeszczotu narzędzia o krawędź, ponieważ bardzo prosto można wówczas dłuto uszkodzić.

Szerokość brzeszczotu naszego dłuta powinna być mniejsza o dwa milimetry od najmniejszej szerokości dłutowanego kształtu. Dzięki temu możemy pozostawić nadmiar materiału, który jest niezbędny w ostatecznej fazie formowania kształtu. Podobnie jest w przypadku obrabiania elementów, które są częścią połączenia. Dzięki temu możliwe będzie późniejsze, dokładne dopasowanie powierzchni.